U ‘uagliónë e l’àinë sènza féchëtë

Un fatterello con molta moralità.
 
Cë štèa na vóta nu povërë omë chë tënèa na famiglia numérosa e ‘nsapèa cumm’éva fa pë dà a magnà a tuttë lë criaturë suo’.
Mò, u cchiù grussëciéllë dicèttë a u patrë: - Papà, i’ më në voglië j’ a cërcà fatija a la Puglia ca là cë štannë cchiù tèrrë bbónë e po’ èssë’ ca cacchërunë më piglia a fatijà-.
U patrë rëspunnèttë: - e va buonë, va’ pérò štatt’attiéntë a ‘ntë ‘mmišchià a la mala cumpagnija sénnò puo’ passà nu ‘uajë-.
U ‘uagliónë pigliattë la vija e zë në jèttë.
Zë ‘ncammënattë vèrzë la Puglia. Pë la vija ‘ncuntrattë nu viécchië chë lë ricèttë:- Andò va? Së vajë a la Puglia putémë cammënà ‘nziémë, accusì la štrada cë parë cchiù lèggia da affruntà…-.
U ‘uaglionë rëspunnettë: Vabbuonë. E zë ‘ncammënannë inziémë pë la vija e chiacchiariannë chiacchiariannë arrëvannë quascë vicinë a u sciumë Fortórë, chë a chillë tiémpë purtava na fréca r’acqua.
U viécchië allora dicèttë a u ‘uaglionë:- Siéntë a mé,  ca i’ tènghë éspèriénza: cë cummiénë fërmarcë qua pë la nottë e dumanë ch’è juornë vëdémë addò putémë passà mèglië u sciumë. Mò, mèntr’i’ appiccë u fuochë, tu va ‘ncopp’a chélla cullënètta, là cë šta nu pëcurarë chë më canòscë; tu va e dillë chë të réssë n’àinë ca ciu magnamë-.
U ‘uagliónë ubbërèttë e ièttë addò u pëcurarë a cërcà l’àinë.
U pëcurarë capattë u cchiù bèllë àinë, ciu accërèttë, u pulèttë e ciu rèttë e dicèttë – aspiéttë ca vènghë pur’i’-.
Rëturnattë u ‘uaglionë inziémë a u pëcurarë e u viécchië mëttèttë a cocë la carnë ‘ncopp’u fuochë.
Mò ‘ntramèntë la carnë zë cucéva u ‘uagliónë assaggiavë së éva cotta e assaggiannë assaggiannë zë frëcattë tutt’u fëcatiéllë.
 A la fina, quannë l’àinë z’éva cuottë buonë buonë, zë mëttènnë a magnà e u viécchië ricèttë: - V’arraccumannë qua éma fa nu pochë përùnë, ca ognunë ha r’assaggià nu pochë ‘e tuttë lë partëcèllë dëll’àinë: nu pochë ‘é custatèllë, nu pochë ‘é cussétta e nu pochë ‘é féchëtë-.
‘Ncumënzannë a magnà e zë magnannë lë custatèllë, dopë zë magnannë lë cusséttë e a la fina jènnë ca z’avèana magnà u féchëtë e quissë ‘ncë štea! Allora u viécchië dicèttë:- Chi z’ha magnatë u féchëtë?-.
Vištë ca nisciunë rëspunnèa, u viécchië inzistèttë: - Chi z’ha magnatë u féchëtë? Cacchërunë zë l’ha ‘vuta magnà pëcché ‘nnë po’ èssë’ ca quissë àine éva sènza féchëtë?-.
Ma sia u ‘uaglionë ché u pëcurarë zë scusavënë , ca nisciunë zë l’avèa magnatë. U viécchië chë na santa paciénza dicèttë: e va buonë , vó dicë ca quiss’ainë éva sènza féchëtë… “ e dicèttë a ‘uaglionë – Po’ èssë’ ca n’àinë campë sènza féchëtë?-.
 U ‘uagliónë rëspunnèttë: - Nnë sàccë-.
La matina dopë iènnë ca avèana passà u sciumë e u viécchië dicèttë a u ‘uagliónë: - Mò vaglië ‘nnantë i’, accusì scandaglië addò è mèglië passà e tu po’ viè appriéssë e mittë lë piérë addò so’ passatë i’-.
U ‘uaglionë rëspunnèttë – Va buonë-.
U viécchië passattë addò l’acqua l’arrëvavë quatt réta sott’u dënuocchië e
arrëvattë all’auta sponda e dicèttë a u ‘uagliónë :- Passë tu mò!-.
U ‘uagliónë z’abbijattë e mëttèttë lë piérë addò l’éva missë u viécchië, ma, manë a manë chë avanzavë, l’acqua criscéva e quannë l’arrëvavë a la cinta u viécchië addummannattë: - ‘Uagliò, chi z’ha magnatë u féchëtë?- e u ‘uagliónë rëspunnèttë :- Nnë sàccë, i’ nnë më ru hajë magnatë!-.
Facèttë n’autë pochë ‘é vija e l’acqua l’arrëvavë a u cuollë e u viécchië addummannattë n’auta vóta: - Chi z’ha magnatë u féchëtë?- e u ‘uaglionë rëspunnèttë ca ‘nzë l’avèa magnatë issë.
Allóra u viécchië chë sapèa chi zë l’éva magnatë, cuntinuattë a fa créscë l’acqua finë a cchè l’acqua passavë la capa d’u ‘uagliónë e l’addummannattë n’auta vóta: - Chi z’ha magnatë u féchëtë?- e u ‘uagliónë chë nnë putèa cchiù parlà auzattë na manë e facèttë segnë ‘é “no!”.
Allóra u viécchië pènzattë: “ Quištë tè’ proipa la capa tošta! Voglië vëré finë addò vo’ arrëvà “.
Comunquë u facèttë passà u sciumë.
Guadatë u sciumë zë fërmannë ‘ncopp’a nu pratë pë z’assucà lë pannë.
Mèntrë štèanë là, ‘ncopp’a u pratë, passannë ciértë cavaliérë tuttë rattrištatë e u viécchië l’addummannattë d’addò vënianë e pëcché štèanë tuttë pënziërusë e ‘lla gènta rëspunnèttë ca vënianë da nu castiéllë addò cë šta na principéssa brava e bèlla chë z’è ammalata e u rrè, suo patrë, ha mannatë a chiamà lë mèglië miérëcë d’u munnë pë guarirla, ma  nisciunë cë capiscë niéntë e chélla povëra principéssa šta pë murì.
U viécchië allóra ricèttë a u ‘uagliónë : -mò,  jamë a vëré nu’ , ca i’ saccë guarì purë lë malë-.
U ‘uagliónë meravigliatë dicèttë:- Ma addò ci apprësëntamë, chillë cë virënë accusì malëmissë, ‘ncë fannë manchë trascì rént’a u caštiéllë-.
 U viécchië dicèttë dë nën préoccuparzë.
Pigliannë la vija e zë ‘ncammënannë vèrzë u caštiéllë addò štèa la principéssa ammalata.
Arrevannë a u caštiéllë, sunannë na campanèlla e la porta z’aràpèttë e scèttë nu signorë ca ra cummë štèa vëstitë éva èssë’ sènz’altrë nu grandë cavaliérë chë l’addummattë: - Che jato ‘ncerca qua a chest’ora? -.
U viécchië rëspunnèttë – So’ mënutë pë vëré la principéssa ca sàccë dë ché malë soffrë-.
U cavaliérë dicèttë:- Aspëttatë chë vaglië a ddummannà a u rrè sé vi pó’ ricévére – e zë në rëéntrattë.
Mèntrë u cavaliérë ièttë réntrë, u ‘uagliónë dicèttë :- Nn’éma vëré ca mò cë arriéštënë, vërènnëcë ddu’ štracciunë chë zë spàccënë pë miérëcë? -.
U viécchië dicèttë:- ‘Ntë préoccupà, tu vié appriéssë a mé-.
U cavaliérë ièttë da u rré e lë dicèttë ca stèanë ddù përzonë ca vulèane vëré la principéssa,” ma a mé parënë ddu’ štracciunë “ dicèttë u cavaliérë.
U rré rëspunnèttë:- Fallë éntrà, tantë pruamë purë a chissë , vištë ca la sciénza nn’è capacë dë guarirla a chélla povëra figlia mè’-.
U cavaliérë turnattë a la porta e facèttë éntrà a u viécchië e a u ‘uagliónë e l’accumpagnattë a la štanza addò štèa la principéssa moribónda.
Tràscènnë réntrë, u viécchië e u ‘uaglionë, e u cavaliérë spèttattë fórë.
U viécchië z’accuštattë a u liéttë, pigliattë la manë dë la principéssa, lë tuccattë u puzë e sùbbëtë la principéssa zë àuzattë e baciattë la manë a u viécchië e u rëngraziattë. Po’, inziémë scènnë da la štanza e iènnë addò u patrë, chë štèa chiacchiariannë rént’a nu štanzonë, addò štèanë réunitë tuttë lë sciénziatë dë ru munnë.
U rré, allóra, cummë  vërèttë a la figlia chë cammënava tutta surridèntë cummë së niéntë fussë štatë e iva appicciata pë mmanë d’u viécchië e d’u ‘uaglionë, currèttë a ‘bbracciarla e vërèttë ch’éva guarita avéramèntë.
‘Llë miérëcë chë štèanë là ciacianijannë , rumanènnë sbauttitë ca na cósa ‘e chéssa ‘nputèa succèrrë sènza ca cë avéssë missë lë manë u Patratèrnë e pigliannë la vija da ‘ndò évënë mënutë e zittë zittë zë në jènnë, zë la squagliannë.
U rré tuttë cuntiéntë addummannattë a u viécchië chë dësëdërava pë cumplëmèntë. Ma u viecchië rëspunnèttë ca a issë nnë lë sèrvìja niéntë.
Allóra u rré facèttë piglià nu sacchë e u facèttë rëégnë tuttë ‘e marénghë d’orë e cë ru dèttë a u viécchië.
U viécchië rëngraziattë e po’ dicèttë a u ‘uagliónë:- Mò puortëlu tu u sacchë ca sciè gióvënë e tié la forza , ca po’ spartimë.
U ‘uagliónë zë carëcattë u sacchë a spalla e tutt’e ddu’ scènnë da u caštiéllë.
Quannë arrëvannë nu pochë luntanë, zë fërmannë mmiéz’a nu pratë e u viécchië dicèttë:- mèh, mò spartimë- e zë mëttèttë a fa tré mucchië, tuttë ùgualë, ma unë sulë parèa cchiù gruossë all’uocchië d’u ‘uagliónë e dicèttë a issë : -Scigliëtë qualë mucchië vuo’-.
Allóra u ‘uagliónë chë già avèa mëratë a u cchiù gruossë, subbëtë k’u ritë ‘nzëngattë - Voglië quissë!-.
U viécchië allora dicèttë – U sapèa, va buonë pigliatéllë-.
U ‘uaglionë zë pigliattë u mucchië e dicèttë – Ma pëcché sciè fattë tré mucchiéttë së avàma spartì a ddu’?-.
U viécchië rëspunnèttë - U tèrzë mucchië è pë quillë chë z’ha magnatë u féchëtë!-.
U ‘uaglionë allóra subbëtë alluccattë : - I’ so’ quillë chë z’è magnatë u féchëtë! -.
U viécchië allóra facèttë:- Ah, birbantë! Ha vištë mò cumm’è sciutë quillë chë z’è magnatë u féchëtë? Ma i’ già u sapèa, vulévë sulë sëntirlë dicë da té.-
E u viécchië ch’éva Gésù in perzona ( Sciè sèmpë lauratë!) , u përdunattë e u ‘uaglionë turnattë a la casa d’u patrë e z’accattattë tanta tèrrë da putè vivë felicë e cuntiéntë chë tuttë lë fratë e sórë suo’.
E chéssa štoria të vo’ ntènnë ca a u Patratérnë nnë ru puo’ fëssija e chi pènza dë farlë, fësséja a issë štéssë.
 

2002