(1985)                            L’ANNULTË DË LË CASËRË

                                                         ( Il condono edilizio )

Zia Maria   

-L’anëmë ‘é chi nën vë sona lë campanë a tuttë quantë cë n’avétë

colpa! Sanguéttë! Sugasanghë dë la povëra gènta!.. Puzzatë èssë

carufatë!.. E’ sciutë mò,l’annultë!…Vë l’hanna rà ‘mbrontë

l’annultë!…P’u sanghë dë la viccia cotta!

Giuannina  

-Zia Marì che t’è succiéssë? Të vuo’ fa purtà carcërata ‘stammatina, c’allucchë ‘e ‘ssa manéra?

Zia Maria   

- E sì ca më cë voglië fa purtà!… Tantë là rentë cë puortënë sulë a lë povërë pëscëtièllë, së fannë lë léggë a ‘ssa manéra ! A lë banchiérë, l’assassinë lë làscënë fórë…

Giuannina  

-Ma chë t’è succiéssë zë po sapè?

Zia Maria   

- È succiésse ca quillë povërë figlië dë ru mi’ ha fattë tanta sacrificië pë zë fa chélla casarèlla … e tu lë sa chélla ch’éma avuta fa p’accucchià, a muccëchë e pëtaccë, lë soldë dë l’antécëpë, ca c’éma avuta vénnërë vintë tumulacchiunë ‘e tèrra chë tënavamë a u Fèudë.

C’éma avuta ‘mpignà purë l’urnalë ( lëvannëcë la faccia noštra ), p’u sanghë d’u nemichë dë Crištë ( sciè lauratë!)…Mò dicë ca chélla casarèlla nnë šta appoštë e ca tènghë ‘a pajà l’annultë, sénnò u cumunë cë la po lëvà ‘a sotte.

Mo ha capitë tu? Ma virë nu pochë chë ci ha èssë cummënèntë

a nu’?…E chi c’éntra mmiéz’a ‘ssë fattë, chi c’éntra?

Sèmpë u cumunë. So’ sèmpë lorë ‘ssë sbreognatë, ‘ssë sbarratunë chë accirrënë a la povëra gèntë!

Giuannina  

-Zia Marì ma cummë nn’ šta appoštë la casa ‘e figliëtë, së chélla l’hanne fattë ‘a poca tiémpë e ha avutë purë la carta ca ‘ncià pajà la funduarija ‘ncoppë?…

Zia Maria   

- E ha vištë tu mò!..Pë lorë, nnë šta appoštë nò!…’Ntonië è jutë a u cumunë a vëré e là l’hanne rittë ca ‘nc’éntra niéntë së la casa è abbëtabbëla … Chélla chë conta è la Licenzia ndilizia… Po’ è jutë andò quillë carofënë dë la Ripa ca frabbëcattë la casa, quillë chë z’è pigliatë lë miliunë … e quillë sa chë l’ha rëspuoštë?… L’ha rëspuoštë “ quala lëcenzia viè truvannë… së prima zë fabbrëcavë acquëscì… e po’ vu là štetë appoštë, là la lëcenzia d’usë vu’ la tënetë”…

E quillë povërë Ntonië avèttë voglië ‘é spiécà ca issë vulèa vëré la licenzia ndilizia ca ‘llu rëpajuolë, zë në scèttë chë chéss’auta bèlla truata: ” Vu setë fessë , ca a chissë d’u guernë cë l’eta dicë ca pëcchè pajatë l’inacasa?…” e po’ ha rittë ” …primë ‘nzë në devënë dë licenzië, bastavë ca tu cuntribbuivë pë la squadra d’u pallonë, ca putivë fa cummë vulivë…”.

Ha capitë cummara Giuannì? Ru ha fëssiatë purë ‘llu aljotë. E mò cë cacamë lë torzëra tuttë quantë, ca ha rittë figliëmë ca a Campuascë tuttë lë casë ca tiénnë cchiù ‘é tré pianë so’ tuttë abbusivo, cummë l’hannë missë nomë mò lë sciénziatë chë štannë a Montecitorie lë casërë.

Giuannina  

-Vì e ché bèlla robba ca cë tënémë là! Zia Marì, m’avéssë sëntitë a mé ‘Ntonië, mò ‘nzë truassë ‘nguaiatë. I’ ci u dëcivë : ‘Nto’, cumparie’, ‘ntë ‘mpurtà ca tié u sfrattë, ca primë o roppë, së të fannë scasà u Cumunë t’ha rà la casa a té. Cummë tu pajë tanta migliarë ‘e lirë a u mésë d’inacasa e të vuo’ préoccupà”…Nën më vulèttë sëntì… Ha vištë mò? Mò cë l’hannë ratë purë a lë zinghërë lë casë popolarë…E quannë maië lë zinghërë hannë sgubbatë cardarellë e hannë pajatë l’inacasa?!

zia Maria    

-E sa cummà, chissë a lë zinghërë cë lë rannë lë casë, ma a quillë

povërë figlië chisà së cë l’avissënë ratë…Che spëranza vuo’ tëné ‘a ‘ssë banchiérë… chissë so’ sanguéttë… ma va, ca ‘ncë

pozzë pënzà…

Cummara Giuannì, ma quannë vo cagnà ‘štu munnë purë pë nu’?

Ma po’ èssë maië ca p’avè caccosa a ‘štu paésë, nu povërë Crištë ha ra fa sèmpë nuvëtà?…

E po’, ‘sse sfaccënnatë d’u cumunë nn’u vërévënë u palazzë

tantë gruossë ca criscéva sott’u nasë lorë?

O évënë cëcatë pëcché lë criscéva la panza ‘nnantë,

a tuttë quantë ‘ngignerë, giomëtrë e ‘uardië?…

Giuannina  

- Zia Marì, ma i’ po’ më meraviglië ‘é chiss’autë šturapippë d’u

guèrnë… Ma pëcché lorë nnë lë sapèanë ca in Italia chi cchiù

e chi ménë, lë casërë évënë tutt’abbusivë?…

Zia Maria   

- Ciu réssë ‘mbrontë l’abbusivë a ‘ssë trascinafacènnë, corpe di

Bacche! Hannë pënzatë sèmpë sulë a la cajonza lorë, lë curnutunë

sfaccënnatë!… Nn’hannë tënutë ma’ controllë …Manchë d’u

pisciaturë zë n’hannë ‘ncarëcatë!…e mò vannë truannë u Pianë

culatorë, la licenzia ndilizia, la prova tërrëmutizia e chélla

chë mësura la verrutézza dë la porta ‘é fiérrë e dë lë murë ca

nën si deveno appicciaro in case d’incendie!

All’anema ‘é chi lë sona lë campanë a tuttë quantë! E a pënzà ca ‘ncopp’au cumunë cë tënavamë u ‘ngignerë Fravëcatorë, u ngignerë Përtonë, l’architéttë Cacciafumë, vicë architéttë Curnicionë, u giomëtrë Crapë e quillë Mëntonë e u vicë suò’ Bacchëttonë e po’ tutta na fréca d’aiutantë e vicë aiutantë!…

E chë guardavënë chissë? Pënzavënë sulë a auzarzë lë villéttë e lë massarijë lorë?..E a chissë mò, nu’ povërë citarinë l’avissëma mannà a la casa! Anzë nò, a la cullëttina!

La colpa è dë chissë chë nn’hannë tënutë controllë e hannë chiusë

l’uocchië! A chissë l’avissëma méttë éspoštë pëssottë a la

crucélla!…Là, vicinë addò štèa u fèrraciuccë, pë la Maièlla!

Ma tu piglië a povërë figliëmë, chë në sapèa quillë ‘uaglionë ca u

ngignerë frabbëcavë sènza licènza ndilizia? Quillë ha vištë la tabèlla grossa grossa kë la scritta “ Cumune ‘e Campuascë”

chë cundicèa ca zë vënnivënë lë casërë per ncivilo abbetazione

e zë l’è accattata la casa.

Lë cartë pë cë ij’ a abbëtà štèanë appoštë…u cataštë štèa

appoštë… u nutarë, (quill’autë sbarratonë!) ha rittë ca štèa tuttë

appoštë e u ‘uaglionë z’è accattatë la casa. Mò doppë vint’annë, vannë truannë ca chélla è abbusiva!

Giuannina  

-Zia Marì è abbusiva la capa lorë ca la tiénnë carufata e nnë la vuonnë j’ méttë sottë tèrra.

Lë mannassërë véramèntë a la cullëttina a chissë, vëriscë po’ së

zë facissënë lë controllë…

Zia Marì, addusërëmë a mé…nnë pajà niéntë…lassëla j’ a chissë, ca chissë mò fannë tanta casinë e cë mittënë paura pëcché tiénnë

‘bbësuognë ‘e soldë, ca lë soldë ca cë frëcannë mò fa l’annë kë la

scusa dë la socoffë zë në so’ sciutë tuttë a loffë…

Addusërëmë a mé… Së nisciunë pajë , po’ voglië vëré i’ a chi vannë a luà la casa ‘ssë sbrëognatë?…Chéssa è na leggia contra il popole! Uè! Ha capitë Carusiéllë?…Mò cumm’è u fattë, të scié jutë a ‘ssëttà a u Guèrnë cundicènnë ca facivë cumunèlla kë lë fatijaturë e mò… mò minë caucë?…Piénzëcë buonë,uéh,Carusié! Pëcché së nnë la liévë tu ‘ssa léggia, la facémë luà nu’, arraccugliémë le autocrafe pë la vija, e facémë purë la domanna dë fa na léggia chë manna a la cullëttina o a la focilaziona a chillë c’hannë auzatë palazzë e frabbëcatë e po’ zë l’hannë vënnutë a lë povërë citarinë ‘nnucèntë..e la stéssa sciorta l’hara tuccà purë a chillë ca štèanë ‘ncoppë u Cumunë e nn’hannë tenutë controllë! Mò, l’unëcë abbosive ‘ncoppe a ‘šta faccia dë la tèrra so’ proipa chéssë ddu’ catégorijë e nu’ prijamë a quillë Santë Lunardë bënërittë ca quannë primë zë lë piglië issë ‘ncunzégnë a ‘ssë alijotë.

Zia Marì, mò cë facémë na bèlla tazzë ‘é cafè e ‘ncë pënzà ca po’ èssë ca tuttë z’acconcia.

  1985

Glossario:

annulte= indulto; condono

viccia = femmina del tacchino

aljote= galeotto